Tikler, ani, hızlı, tekrarlayıcı, irade dışı olarak gerçekleşen hareketler ya da seslerdir ve
genellikle bedenin belirli bir bölgesinde, kaslarda meydana gelir. Tikler, normal bir davranışın
bir parçasını taklit edebilir ve genellikle kısa süreli olur. Zamanla tiklerin hem şekli hem de
sıklığı değişebilir. Bazen tiklere, rahatsız edici bedensel duyumlar eşlik eder ve tikin ortaya
çıkması bu duyumları hafifletebilir.
Tik Bozukluklarının Türleri
- Geçici Tik Bozukluğu:
o Tikler bir yıldan az sürer ve genellikle çocuklukta başlar. Çoğu durumda tikler
kendiliğinden geçer. - Kronik Motor Tik Bozukluğu:
o Sadece motor tiklerden oluşan ve bir yıldan uzun süren tik bozukluğudur. - Kronik Vokal Tik Bozukluğu:
o Sadece vokal (sesli) tiklerden oluşur ve bir yıldan uzun sürer. - Tourette Sendromu:
o Hem motor hem de vokal tiklerin bir yıldan uzun sürdüğü durumdur. Tourette
Sendromu, diğer tik bozukluklarına göre daha karmaşık ve şiddetlidir.
Tik Bozukluklarının Başlangıcı ve Seyri
Tikler genellikle 4-6 yaş civarı başlamakla birlikte, başlangıçta aynı kas grubunu etkiler,
ancak aylar/ve yıllar içinde bedenin başka bölgelerine hareket eder. Sıklıkla, ilk, yüzden
başlar sonra boyun, omuz, beden, sırt ve bacaklara yayılır. En sık görülen tikler göz kırpma,
kaş oynatma, burun ve ağız oynatma, göz döndürme, omuz oynatma, karın germe, vurma,
tıklatma, ayak tikleridir. Basit sesler (boğaz temizleme, öksürme) veya daha karmaşık sesler
(konuşmalar, küfür) şeklinde vokal tikler de olabilir. Tikler bazen bir süre bastırılabilir ve kısa
süre kontrol altında tutulabilir. Tikler çoğu zaman 10-14 yaş arası en yoğun dönemi yaşar ve
sonrasında çoğu kişide azalarak seyreder, ancak bazı kişilerde tikler yaşam boyu sürebilir ve
ciddi sosyal problemlere yol açabilir.
Tik Bozukluklarının Nedenleri
Tik bozukluğunda genetik geçiş önemli bir yer kaplar. Ailede tik bozukluğu olan kişilerde bu
durum daha sık görülür. Beyindeki belirli bölgelerdeki (kortiko-striatal-thalamo-kortikal
döngüler) anormallikler tik bozuklukları ile ilişkilidir.
Tedavi Yöntemleri
Tiklerin doğası hakkında hastaya ve ailesine bilgi verilmesi tedavinin önemli bir parçasıdır.
Alışkanlık tersine çevirme eğitimi (HRT) ve maruz kalma ve tepki önleme (ERP) gibi
teknikler özellikle hafif tiklerde etkili olabilir.Tiklerin şiddetli olduğu durumlarda ilaç tedavisi
uygulanabilir. Tedavi süresi, tiklerin şiddetine ve hastanın durumuna göre ayarlanır.
Eşlik Eden Diğer Psikiyatrik Durumlar
Tik bozukluğu olan kişilerde sıkça obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ve dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlar da görülebilir.