Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB), kişinin yaşına uygun okuma, yazma veya matematik alanlarındaki becerilerde belirgin ve ölçülebilir zorluklar yaşaması durumudur. Bu zorluklar, bireyin genel zekası ile uyumsuz şekilde belirginleşir ve genellikle çocukluk döneminde fark edilir.
ÖÖB belirtileri;
- Okuma Güçlükleri:
o Sözcüklerin yanlış ya da yavaş okunması
o Okuma sırasında çok fazla çaba sarf edilmesi
o Okuduğunu anlamada güçlük - Yazma Güçlükleri:
o Sözcük/harfleri doğru yazmada zorluk
o Yazılı anlatımda güçlükler (dilbilgisi, noktalama ve açıklık gibi) - Matematiksel Güçlükler:
o Sayıları yazmada ve matematik işlemlerinde (toplama, çıkarma, çarpma,
bölme) güçlük
o Sayısal akıl yürütme ve matematiksel muhakemede zorluk
Özgül Öğrenme Bozukluğu Farklı Yaşlarda Nasıl Görülür?
Okul öncesi dönemde kesin bir özgül öğrenme bozukluğu (ÖÖB) tanısı koymak zor olsa da,
erken müdahale için riskli olguları tanımak oldukça önemlidir. Konuşmada gecikme, yeni
kelime öğrenmede yavaşlık, telaffuz problemleri veya kelimeleri tuhaf söyleme, basit
yönergeleri takip etmede zorluk, soruları anlamada güçlük, isteklerini ifade etmede zorluk,
yaşıtlarına göre hikâye anlatma veya dinlemeye isteksizlik, öğrendiği bir hikâyeyi veya
yaşadığı olayı oluş sırasına uygun anlatamama, ince motor becerilerde zorlanma (örneğin,
kalemi hatalı tutma, geometrik şekiller çizmede güçlük), kaba motor becerilerde zorlanma
(örneğin, denge sağlama, ayakkabı bağlama, düğme ilikleme), haftanın günlerini ve sayıları
öğrenmede zorluk, sebep-sonuç ilişkisi kuramama, sıralama, sayma, ve kavramları öğrenmede
güçlük (şekil, renk, zaman, yön vb.) gibi belirtiler okul öncesi çocuk için ÖÖB açısından
uyarıcı olabilir.
İlkokul dönemi, özgül öğrenme bozukluğunun (ÖÖB) daha net fark edildiği ve tanının
konulabileceği bir dönemdir. Okuma ile ilgili olarak; seslerin ve harflerin birleştirilmesinde
güçlük, doğru heceleme ve telaffuzda zorluk, yavaş ve yanlış okuma, okurken satır, kelime,
bağlaç, hece ya da harf atlama gibi zorluklar yaşar. Yazma ile ilgili yaşanan zorluklar; yazı
yazarken zorlanma, dikte edileni doğru yazamama, yazarken harf hece atlama gibidir.
Matematik ile yaşanan zorlukta ise, matematiksel sembolleri karıştırma, dört işlemde
zorlanma, carpım tablosunu öğrenmede güçlük, problemleri anlamada zorlanma, saati
öğrenme, para üssü hesabı yapmada güçlük yaşama şeklindedir. ÖÖB tanısı olan çocuklar
sağ-sol ayrımı yapmakta güçlük yaşar, yeni beceriler kazanımında yavaşlık mevcuttur,
öğrendiklerini kolay unutma gibi sorunlar yaşarlar. Motor beceri açısından yaşıtlarına göre
zorluk yaşayabilirler.
Ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde özgül öğrenme bozukluğu (ÖÖB) belirtileri, önceki
dönemlerdeki güçlüklerin devam etmesiyle birlikte bazı değişiklikler gösterebilir. Yavaş ve
hatalı okuma, okuduğunu anlamada güçlük çekme ve yorumlama konusunda zorlanma, yazılı
ifade, kompozisyon yazma ve yabancı dil öğrenme konusunda zorlanabilirler. Ortaokul ve lise
yıllarında artan akademik yükle birlikte performanslarında düşüş olabilir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) Tanısı Nasıl Konur?
ÖÖB değerlendirilirken alanında uzman bir çocuk ve ergen psikiyatristi, aileden ve çocuktan
geçmiş ve mevcut problemler hakkında detaylı bilgi alır. Bu süreçte, çocuğun gelişimsel
geçmişi, eğitim geçmişi, aile öyküsü ve mevcut zorluklar üzerinde durulur. Çocuğun okuma
hızı, yazma becerileri ve matematiksel işlemler gibi akademik becerileri klinik muayene ile
değerlendirilir. Bu aşamada çocuğun öğrenme performansı gözlemlenir ve detaylı bir
inceleme yapılır. Tanıyı belirleme konusunda bazı psikometrik testler de uzmanlara
yardımcı olur. Özgül Öğrenme Güçlüğü Bataryası ve diğer psikometrik testler de, çocuğun
akademik becerilerinin yaşına ve sınıfına uygunluğunu değerlendirmek için kullanılabilir.
Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) tedavisi, çocuğun öğrenme güçlüklerini minimize etmek
ve akademik performansını artırmak amacıyla çeşitli stratejileri içerir. Tedavi süreci genellikle
bireyselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. ÖÖB’li çocuklar için özel olarak hazırlanmış eğitim
programları, onların güçlü yönlerine odaklanarak zayıf yönlerini geliştirmeyi amaçlar. Bu
programlar, genellikle bireysel öğretim, küçük grup çalışmaları ve özel eğitim materyalleri
kullanır. Disleksi, disgrafi veya diskalkuli gibi belirli alt gruplar için özel teknikler ve
stratejiler uygulanır. Örneğin, okuma güçlükleri için ses farkındalığı ve heceleme çalışmaları,
yazma güçlükleri için dilbilgisi ve yazım kuralları eğitimleri, matematik güçlükleri için
sayısal işlemler ve problem çözme stratejileri kullanılabilir.
aynı zamanda çocukların özsaygısını artırmak ve öğrenme güçlükleriyle başa çıkmalarına
yardımcı olmak için bireysel danışmanlık ve psikoterapi ile desteklenmelidir. Aileler, çocuğun
öğrenme güçlükleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve evde destekleyici bir ortam sağlamalıdır.
ÖÖB’nin tedavi süreci, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır ve genellikle
birden fazla uzman tarafından yürütülen çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir. Tedavi
sürecinin etkili olabilmesi için erken tanı ve müdahale büyük önem taşır.